عصر چهارشنبه‌های بخارا
به مناسبت انتشار کتاب «ریشه‌یابی ۱۵۰۰ جانام کهن» تألیف دکتر مرتضی مؤمن‌زاده که از سوی نشر روزنه منتشر شده است، پنجاه و یکمین عصر چهارشنبه مجله بخارا به نقد و بررسی این اثر اختصاص یافته است. این نشست در ساعت پنج بعدازظهر چهارشنبه بیست و دوم آذرماه ۱۴۰۲ با حضور سیدمحمد بهشتی، مرتضی مؤمن‌زاده، منصور قربانی و علی دهباشی در مؤسسه مطالعات دین و اقتصاد برگزار خواهد شد.
بشر از هزاران سال پیش از تمدن، پدیده‌های طبیعی عینی موردنیاز خود را نام‌گذاری می‌کرد: خورشید، آب، کوه، چشمه، پدر، مادر و… هزاران سال طول کشید تا توانست مجردسازی را تجربه کند و واژه‌ها را برای تبدیل مفاهیم عینی به مفاهیم ذهنی به کار ببرد. آب و ذخائر معدنی، ازجمله چشمه‌ها، رودها، تالاب‌ها، کان‌های سنگ آهک، گچ، زر، مس و… برای رفع نیازها و ساختن ابزار توسط بشر شناسایی و نام‌گذاری شدند. با توجه به اینکه منابع آب و ذخائر معدنی پیش از آغاز تمدن در جای خود وجود داشته‌اند، تمرکزهای انسانی بر آن جاها، نام نهاده‌اند. نام جاها (جانام‌ها) اغلب هم‌زمان با کهن‌ترین مراکز اسکان بشر هستند.
کتاب «ریشه‌یابی ۱۵۰۰ جانام کهن» فهرست کوتاهی از چنین نام‌هایی است. پهنه جغرافیایی این نام‌ها درواقع «ربع مسکون» کره زمین است که قاره آسیا تا مرکز اروپا و شمال آفریقا را می‌پوشاند. لااقل از ده هزار سال پیش مردمانی با فرهنگ‌های گوناگون در این پهنه زیسته و بر جای‌های جغرافیایی همچون رودها، چشمه‌ها، تالاب‌ها، دریاچه‌ها و… نامی نهاده‌اند که در زبان خود داشته‌اند. برخی از جاها بر مبنای آیین‌ها و باورها و برخی بر مبنای گرما و سرمای نسبی آب و هوا نام‌گذاری شده‌اند.
مرتضی مؤمن‌زاده (متولد ۱۳۲۰، ساوه) دوره دبیرستان را در زادگاهش و دبیرستان را در دارالفنون تهران گذراند. در ۱۳۴۴ در رشته مهندسی استخراج معدن از دانشکده فنی دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. از ۱۳۴۶ کار در سازمان زمین‌شناسی را آغاز نمود. او در شناسایی و راه‌اندازی بسیاری از کانسارهای طلای ایران جایگاه برجسته‌ای دارد.
مؤمن‌زاده نزدیک به یکصد مقاله در زمینه‌های اکتشاف معدن، زمین‌شناسی و باستان‌شناسی معادن به زبان‌های فارسی و انگلیسی نگاشته است. همچنین کتابی را با عنوان «درآمدی بر روش پژوهش» تألیف کرده که درباره چالش‌های پیش روی پژوهشگران است. در دو دهه اخیر، بیشتر وقت خود را صرف مطالعاتی در موضوع‌های فلسفی ـ علمی و اجتماعی می‌کند.
آدرس میدان ولیعصر، خیابان مضفرشمالی، نبش کوچه شهید ذاکری، پلاک 126 موسسه مطالعات دین و اقتصاد