سخني درباره اين نوشتار
اين نوشتار (جهان در سال 2050) به ما نشان مي‌دهد كه جهان در آينده‌ی نزديك چگونه با پنج عنصر اقليم، آب، انرژي، جمعيت و موقعيت جغرافيايي با هم‌كنش و واكنش خواهند داشت و ارتباط پيچيده و درهم و اثر متقابل آنها بر روي هم چگونه نمايان و حادتر خواهد شد.
جهان در آينده نه چندان دور پيرامون سال 2050 ميلادي يعني بين سال‌هاي 2030 تا 2070 جهاني ديگر خواهد بود كه بدون شك با امروز بسيار تفاوت خواهد داشت. پنج عنصر ياد شده اثرات متقابل روي هم دارند. كه از سال 2030 حاد شدن آنها بسيار چشمگير خواهد بود و تا سال 2050 به تعادل نزديك مي‌شوند و در سال 2070 خود را با تحولات رخ داده (آداپته) خوي داده و يك تعادل نسبتاً پايدار را پيدا خواهد نمود. مي‌توان گفت از اين زمان به بعد جهاني كه تحولات بنيادي را پشت سر گذاشته آرامشي جديد را به‌دست مي‌آورد. هرچند كه در چهار دهه آينده كه از سال 2030 شروع خواهد شد تحولات و تغييرات و شوك‌هاي زيادي خواهد ديد. اين كتاب تحولات جهان تا سال 2050 ميلادي را به خوبي بيان مي‌كند. به اعتقاد ما اين تحولات تا سال 2070 كاملاً متعادل خواهد شد، و پس از آن جهاني آرام و يكنواخت با پشت سرگذاشتن تغييرات زياد كه در نتيجه اثر متقابل اين پنج عنصر ادامه خواهد يافت. ما بايد اين پنج عنصر و اثرات متقابل آنها را خوب بشناسيم و تا حد ممكن متعادلشان كنيم، زيرا اين ما انسان‌ها بوده‌ايم كه در یک صد سال گذشته با به‌کارگیری هر چه بیشتر سوخت‌های فسیلی سبب ايجاد مشكل و نامتعادل بودن آنها شديم. در صورت نداشتن شناخت كافي از اين پنج عنصر و اثرات متقابل آنها گذر از آنها بسيار مشكل است.
گرمای آب و هواي كره زمين به‌خاطر افزايش گرمايي گلخانه‌اي كه عمده آن حاصل سوخت‌های فسيلي است چند دهه‌اي است كه روندي افزايشي را شروع كرده و با توجه به اشتهاي جهاني براي مصرف سوخت‌هاي فسيلي بر شدت آن افزوده مي‌شود. پيش‌بيني مي‌شود تا سال 2050 ميلادي حداقل 5 درجه بر ميانگين گرماي كره زمين افزوده شود. افزايش اين ميزان گرما يعني آب‌شدن تمام برف‌هاي عرض‌هاي شمالي و ايجاد تغييرات زياد در بارش‌ها و موقعيت مكاني و زماني آنها به طور مثال در عرض‌هاي °30–°0 و عرض‌هاي °90-°60 درجه بر ميزان بارش افزوده مي‌شود و در عرض مياني ميزان بارش‌ها كاسته و خشكي‌ها افزايش مي‌يابد. متأسفانه كشور ما هم از لحاظ موقعيت جغرافيايي در عرض‌هاي مياني جاي دارد.
مي‌توان تغييرات را اينگونه برشمرد كه از ميزان بارش برف كاسته شده و در عوض بر ميزان بارش باران افزوده مي‌شود. همچنين در زمان بارش‌ها نيز تغيير به‌وجود مي‌آيد مثلاً ممكن است كه در فصل زمستان با كاهش بارش و در فصل تابستان با افزايش بارش مواجه باشيم. از سوي ديگر بارش‌ها از حالت آرام به حالت شديد و سيل‌آسا تبديل مي‌شوند. بايد توجه كرد كه بيشترين خسارت‌هاي وارده به كشور ما ناشي از سيل است تا زلزله (منظور آسيب اقتصادي است).
تغييرات اقليمي موجب تغييرات پوشش گياهي خواهد شد. به‌طوركلي عرض‌هاي شمالي سبزتر و عرض‌هاي پاييني و به‌خصوص عرض‌هاي مياني خشك‌تر خواهند شد. از آنجا كه كشور ما در عرض‌هاي مياني واقع شده ما بايد مراقب عقب‌نشيني جنگل‌ها باشيم. با توجه به شناختي كه اينجانب از اقليم و مورفولوژي كشورمان دارم مي‌توانيم ارتفاعات بالاي 2500 متر را به كشت درخت‌هاي هم ساز با آب و هواي ايران خصوصاً درختاني از جمله (ارز و … ) اختصاص دهيم. اين كار علاوه بر اينكه باعث جلوگيري از كاهش وسعت سبزي كشور مي‌شود مي‌تواند كمكي براي مقابله با مشكلي كه پيش خواهد آمد باشد.
بدون شك تا سال 2050 ميلادي كشورهاي كه در عرض‌هاي مياني جاي دارند با كمبود شديد آب مواجه خواهند شد و اين مسئله كه بارها گفته شده مناقشات و اختلافات منطقه‌اي و اختلافات كشورها در آينده‌ي نزديك بر سر آب خواهد بود امري اجتناب‌ناپذير است. در كشور ما اين مسئله بسيار حادتر است زيرا روندي كه مي‌بينيم چندين دهه است كه شروع شده، بسياري از درياچه‌هاي داخلي خشك شده‌اند (مانند درياچه هامون در سيستان، درياچه قم و … و كجاست درياچه پر آب اروميه) و اين روند همچنان ادامه دارد. سطح آب‌هاي زيرزميني برخي از مناطق كشور تا 200 متر پايين رفته است. مشكل بي‌آبي كشور با يك پروژه و يك انتقال آب و احداث چند سد و يا شكستن چند سد ديگر با استفاده از آب‌هاي عميق و يا شيرين كردن آب حل شدني نيست بلكه بايد تمام اين پروژه‌ها با هم مورد مطالعه قرار گيرند و در دستور كار واقع شوند تا اثر آنها چشمگير باشد.
در آينده‌ي نزديك جهان باید در مورد مصرف انرژي از سوخت‌هاي فسيلي كوتاه بیاید. البته دوست دارد كه اينطور شود اما در كوتاه مدت ممكن نيست زيرا كه سوخت‌هاي فسيلي با توجه به قيمت پايين، سهل‌الوصول بودن و آساني انتقال از يك سو و از سوي ديگر نیاز صنعت جهاني اعم از كارخانه‌هاي بزرگ، ترانسپورت جهاني و کشورهای در حال توسعه که بر پايه مصرف سوخت‌هاي فسيلي شكل گرفته‌اند و نياز به اين سوخت‌ها هر روز بيشتر از قبل مي‌شود.
انرژي‌هاي پاك سال‌ها طول خواهد كشيد تا جايگزين فراگير براي سوخت‌هاي فسيلي شوند. هرچند در آينده چارچوبي سخت براي مصرف انرژي‌هاي فسيلي ترسيم خواهد شد و ماليات بر كربن افزوده خواهد شد، اما جهان كشش فوري برای جايگزينی را ندارد و مصرف بيشتر اين سوخت‌ها، گرماي بيشتر كره زمين را در پي خواهد داشت. بنابراين تغييرات اقلیمي و كمي آب در عرض‌هاي مياني به‌طور جدي ادامه خواهد يافت.
تغييرات اقليم همراه با به كارگيري بيشتر سوخت‌های فسيلي، گرم شدن كره زمين و تغييرات بارش‌ها و استفاده از انرژي‌هاي پاك همگي با رشد جمعيت جهاني و افزايش رفاه‌طلبي بيشتر و رشد و توسعه کشورها با جابجايي‌هاي جغرافيايي و افزايش كلان‌شهرها روبرو خواهد شد.
در كشور ما نيز پيش‌بيني مي‌شود كه با رشد جمعيت و بالا رفتن اميد به زندگي و افزايش شهرهاي بزرگ، به‌كارگيري هر چه بيشتر انرژي‌هاي فسيلي به‌خصوص رشد مصرف گاز براي تأمين برق و در آينده براي تأمين آب اجتناب‌ناپذير باشد.
به‌طور خلاصه پنج عنصر ياد شده در كشور ما به علت واقع بودن در عرض‌های میانی °40-°20 درجه شمالی و فراواني انرژي (عنصر سوم) و كمبود آب (عنصر دوم) در مجموع اثري بسيار كاراتر دارند. كه بايد به‌طور جدي مورد مطالعه و ارزيابي قرار گيرند و نياز است كه يك سازمان راهبردي جهت مطالعه و تنظيم اثرات عناصر پنج‌گانه اقليم، آب، انرژي، جمعيت و موقعيت جغرافيايي تشكيل گردد كه با ديگر سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط، رياست جمهوري و مجلس در ايجاد هماهنگي كليه پروژه‌هاي عمراني و در جهت کاهش خطرات ناشی از تغییرات پیش‌آمده هماهنگي لازم را صورت دهد.
استناد خبر:
انتشارات آرین زمین